In de Sint-Niklaaskerk vind je voorin de linkerbeuk, onder de eerste statie van de openbare kruisweg en bij het Calvariekruis van de Sodaliteit, een fragment van de grafsteen van Jacob Clou.
Dit fragment van zijn begraafplaats maakte in de loop der jaren een hele omzwerving. Hier een korte reconstructie.
Na zijn dood in 1648 werd Jacob Clou bijgezet in de crypte van het Kapucijnerklooster, dat zich in de Noordstraat bevond. Wellicht verdween de grafsteen toen dit klooster tijdens de Franse Revolutie werd afgebroken. Waarschijnlijk is hij toen overgebracht naar de Sint-Walburgakerk, want in het tweede deel van Geschiedenis der Stad en Kastelnij van Veurne van F. De Potter, E. Ronse en P. Borre uit 1875 vinden we onder het hoofdstuk over grafstenen in de Sint-Walburgakerk op bladzijde 251 de volledige Latijnse tekst die in de grafsteen was gebeiteld. In het eerste decennium van de 20ste eeuw vonden grondige verbouwingswerken van deze kerk plaats, waarbij deze haar huidige uitzicht kreeg. Werd de grafsteen toen samen met ander puin afgevoerd ? Het is voor ons nu wel moeilijk te begrijpen dat het verdwijnen van de grafsteen van haar stichter de Sodaliteit toen onbekend bleef of onberoerd liet.
In 1907 kocht molenaar Louis Vergauwe uit Ramskapelle de Gaainestmolen uit Zarren om zijn versleten molen te vervangen. Wellicht kreeg deze molen na zijn verhuis uit Zarren één of twee nieuwe molenstenen, gemaakt uit de grafsteen van Clou. De molen werd eind oktober 1914 tijdens de slag aan de IJzer vernield en de molenstenen bleven er liggen tussen het puin tot een Nieuwpoortse schroothandelaar in de jaren 1950 de molenstenen meenam.
Blijkbaar werd alvast één ervan verwerkt in een terrastafel voor de horecazaak “Oud Ambacht” te Nieuwpoort. Toen Gilbert Jansseune daar in juli 1985 lafenis kwam zoeken, was er op het hele terras maar één ronde tafel nog vrij. Hij had de indruk dat het stenen tafelblad ervan ooit een molensteen was geweest, die uit een stuk van een grafzerk was gemaakt. De geschonden tekst was voor hem echter onleesbaar. Hij nam dan ook contact op met Ronald Van Belle, een specialist in het ontcijferen van teksten op grafzerken. Deze zocht de uitbater van de herberg op en vroeg hem toelating voor nader onderzoek. Hij slaagde erin, de tekst te ontcijferen en te reconstrueren, wat geen eenvoudige zaak was. Het proces daartoe heeft hij uiteengezet in zijn artikel “De grafzerk van Jacob Clou, stichter van de boeteprocessie te Veurne”, in Ons Heem, jrg. 47 (1993), nr.1, p. 45-46.
Op Allerzielen 1992 zond Radio 2 een gelegenheidsprogramma uit over de conservatie van grafstenen, waarin ook een interview met Ronald Van Belle, die hierbij de grafsteen van Jacob Clou ter sprake bracht. Dit werd opgepikt door Gilbert Vanlerberghe, lid van de Sodaliteit.
Alle pogingen van dit broederschap om de steen te verwerven en naar Veurne terug te brengen waren tevergeefs, tot de Sodaliteit ten einde raad contact nam met de Ghesellen van de Kastelnij Veurne. Dezen slaagden er wel in om de grafsteen te verwerven en in de zomer van 2019 was de grafsteen, of wat ervan restte, terug in Veurne.
De grafsteen van Jacob Clou -of althans een deel ervan- heeft in de Sint-Niklaaskerk zijn laatste rustplaats gevonden dank zij veel toeval, en dank zij de vruchtbare samenwerking tussen de bestuursleden van verschillende verenigingen. De Ghesellen van de Kastelnij Veurne kochten de steen aan en bekostigden de restauratie ervan. De Sodaliteit zorgde voor het transport van de grafsteen van Nieuwpoort en van het hout voor het onderstel van Leisele naar Veurne. Leerkrachten en leerlingen van het VTI verwerkten het harde eikenhout tot een draagstoel in de vorm van een kruis. De kerkraad Sint-Niklaas bezorgde definitieve huisvesting aan een uniek stuk Veurns erfgoed.
Bezoekers aan de Sint-Niklaaskerk kunnen bij het gerestaureerde fragment van de grafsteen een schets met de reconstructie en de tekst van de volledige grafsteen vinden, alsook een korte toelichting erbij.
Op 20 november 2022 vond in de Sint-Niklaaskerk na de zondagsviering een plechtigheid plaats waarbij een restant van de grafsteen van Jacob Clou, stichter van de Sodaliteit, van de openbare kruisweg en de Boetprocessie, werd ingewijd. Op de bovenste foto zijn van links naar rechts bij het gerestaureerde fragment van de grafsteen van Jacob Clou te zien : José Clauw en Wim Hollevoet (secretaris en voorzitter Ghesellen van de Kastelnij Veurne), Gilbert Vanlerberghe (prefect Sodaliteit), Gilbert Jansseune (vinder van de steen) , Boudewijn Meesschaert (voorzitter Kerkfabriek Sint-Niklaas) en Louis Verbeke (consul van Spanje te Brugge) (© foto : Apartinmedia)
De onderste foto toont het terrastafelblad, gemaakt uit de grafsteen, zoals het werd aangetroffen te Nieuwpoort.
